Niet de triomf,
maar de strijd

Joost Vrouenraets danst van Heerlen naar Maastricht

Geen Tour de France, maar een Tour de Danse: Joost Vrouenraets danst op zondag 20 september in zijn eentje van Heerlen naar Maastricht. Met zijn solo KOKORO - Japans voor ‘hart’, ‘hartslag’ of ‘de weg van het hart’ - brengt hij het thema van Musica Sacra Maastricht 2015 letterlijk tot leven: fysiek legt hij een tocht af van 28 kilometer, maar ook innerlijk bewandelt hij een weg: Vrouenraets hoopt volledig leeg, in trance en bevrijd van ballast, op het Vrijthof aan te komen. Door Annette Embrechts

Hij zou er zo maar eens het Guinness Book of Records mee kunnen halen: een danssolo over 28 kilometer, zo’n acht uur achter elkaar. Relatieve rustpunten zijn de theatrale transformaties in Valkenburg en Meerssen. Dat is nog niet eerder vertoond. Danser en choreograaf Joost Vrouenraets (36) gaat het doen, op de slotdag van Musica Sacra Maastricht. Zondag 20 september vertrekt hij om acht uur ’s ochtends uit het Thermenmuseum in Heerlen, om met steun van tromgeroffel en voorafgegaan door een kar getrokken door twee Friese paarden, aan het einde van de middag tussen vier en vijf uur te arriveren op het Vrijthof in Maastricht. In trance, hoopt hij, helemaal leeg en gestript. ‘Ik hoop dat ik dan als mens en danser alleen nog maar samenval met wat ik aan het doen ben: bewegen.’ 

Het doel 

Om de statistieken of de records is het Vrouenraets niet te doen. Hij wil zichzelf ontdekken door volledig buiten zijn ‘comfortzone’ te treden. Even geen dans in het theater of op locatie. Deze keer gaat Vrouenraets de ‘strijd’ aan met hobbelige keien, asfalt, het heuvellandschap en onverwachte reacties. ‘De uitdaging is vooral om fris en creatief te blijven. Ik moet geen atleet worden, ook al train ik nu door de afstand te rennen. Ik moet boven alles een danser blijven. Ik wil een structuur bedenken waarbinnen ik kan blijven improviseren. Het mogen geen gratuite bewegingen worden. De tocht moet het functionele van de fysieke overbrugging van een afstand overstijgen.’ 

Het idee

Het was aan de keukentafel van festivalprojectleider Fons Dejong dat het idee impulsief bij hem ‘opplopte’. ‘Fons vertelde over het thema van Musica Sacra dit jaar: ‘De Weg’. Niet de aankomst telt, niet het resultaat, maar de reis, het proces, de tocht. Niet de triomf, maar de strijd. Toen zei ik: nou, dan dans ik van Heerlen naar Maastricht. Ook omdat ik met mijn gezelschap GOTRA Ballet in september van Heerlen naar Maastricht ga verhuizen. Een mooie metafoor, dacht ik, nog niet beseffend dat het fysiek betekent dat je de afstand van tweederde marathon danst. Fons heeft mij aan mijn idee gehouden. En nu moet ik mij meten met een prachtig lang lint van verschillende locaties.’

Vrouenraets is zich nu vooral sportief en creatief aan het voorbereiden. Om zijn lichaam aan de uitdaging te laten wennen, traint hij met coach, danser en voormalig bokser en triatleet Chris de Feyter het fysieke gedeelte, onder meer met hardlopen en de bereiding van zorgvuldig samengesteld voedsel.

Met kostuumontwerpster en danseres Mami Izumi werkt hij aan de artistieke vorm, die vooralsnog helder is onderverdeeld in een begin, midden en eind. ‘Ik ben gewend veel ideeën overhoop te halen wanneer ik een voorstelling choreografeer. Nu probeer ik het juist zo eenvoudig mogelijk aan te pakken, zeg maar een zenaanpak. Ik ben net vijf weken in Japan geweest en was daar zwaar onder de indruk van de bijna gewelddadige schoonheid van de eenvoud. Ik heb uren doorgebracht tussen 15 stenen in een beroemde zentuin. De tranen liepen over mijn wangen. Zo iets simpels, maar zo krachtig. Daar ben ik nu ook naar op zoek. Ik zal mij voor de choreografie ook zeker laten inspireren door de gevechtssporten die ik jarenlang heb beoefend. In mijn danstijd bij Maurice Béjart heb ik op hoog niveau aan zwaardvechten gedaan. Kendo behoort daar tot het standaard vocabulaire van de danslessen. Ik heb er snelheid en een scherpe attack aan over gehouden.’

Ook in de muziekkeuze kiest Vrouenraets voor eenvoud: geen ingewikkelde elektronica of orkestregistraties maar één live percussionist, Wouter Gulikers, die hem met tromgeroffel zal aanvuren, zoals Spartanen vroeger ook het strijdtoneel betraden met ritmische oefeningen. Gulikers hoeft zelf overigens niet te lopen; hij zit achterop de paardenkar.  

De start

Vrouenraets start in het Thermenmuseum in Heerlen, binnen. Vertrouwd terrein: in 2009 maakte hij daar al eens de locatiedansvoorstelling Requiem per Coriovallum. Bovendien groeide hij op in de wijk Bekkerveld. Als scholier is hij vertrouwd geraakt met de Romeinse grondvesten van zijn geboortestad. Het tracé dat hij op 20 september zal afleggen, volgt voor zover mogelijk een groot gedeelte van de oude Romeinse weg tussen Heerlen en Maastricht, die weer deel uitmaakte van de weg van Boulogne sur Mer naar Keulen. ‘Ik begin in een zware overjas, die ik binnenstebuiten draag. Ook een hoed heb ik omgekeerd aan. We laten ons hiervoor inspireren door fotobeelden uit het boek Wilder Mann van Charles Fréger. Op dat moment ben ik nog bezig met het verleden, dat wat achter mij ligt. Maar ik wil vooruit. En ontdoe mij langzaam van de ballast van het verleden. Het is nog niet helemaal uitgekristalliseerd, maar gaandeweg probeer ik te transformeren van de man-met-ballast in de atletisch-werkende-mens versus monnik naar de uitgepuurde Joost Vrouenraets. En dat allemaal middels beweging en improvisatie.’

De Heerlenaar heeft bewust niet gekozen voor een begeleidend motorvoertuig. ‘Paarden zijn edele dieren, ze staan dicht bij de mens en hebben iets mystieks. Bovendien zijn ze heel atletisch gebouwd. Paardenmenner Frank van den Boogaert uit Weert gaat zijn eigen Friese stamboekpaarden mennen.’ 

De weg

Onderweg maakt Vrouenraets twee stops, één bij een kerkje op een plein in Valkenburg en één bij de Bartholomeus Basiliek in Meerssen. Niet dat hij ‘backstage’ gaat – hij drinkt wat en eet wellicht een banaan. Meer dan een kwartier hoopt hij niet dat het zal duren. ‘Ik moet in de flow blijven, in trance’. Tijdens de stops worden de paarden gewisseld. De overjas en hoed die hij aan het begin van zijn tocht draagt, blijven in Valkenburg achter. ‘We denken er nog over na of ik het nieuwe kostuum er al onder aan heb, of daar aantrek. Ik transformeer in ieder geval naar een nieuwe man.’ Feitelijk zal bij elke wissel een transformatie plaatsvinden; een rite de passage, waarbij het veranderen van kostuum en de wissel van de paarden in de handeling centraal staan.

Tijdens de route, die onder meer loopt via Terworm, Kunrade, Klimmen, Walem en Amby, draagt Vrouenraets een hartslagmeter. ‘Niet dat mijn hartslag extreme pieken maakt, gemiddeld zo’n 155 slagen per minuut. Maar mijn hartritme bepaalt het tempo van de percussionist. Eigenlijk bepaalt mijn hart dus de muzikale track van de tocht. In die zin doet KOKORO zijn Japanse betekenis eer aan. Ik volg echt ‘de weg van het hart’.’

Om de uitdaging nog enigszins te kunnen behappen, heeft Vrouenraets geen serieuze klimmers en dalers in het parcours opgenomen. ‘Er zitten twee tot drie behoorlijke toppen in het heuvellandschap dat ik volg.’

De valkuil

De grootste valkuil ligt volgens hem niet in het stijgingspercentage van het asfalt, maar in de inspirerende kracht van de omgeving. ‘De laatste acht kilometer lopen door Maastricht Amby. Na het prachtige heuvellandschap voelt de energie van die omgeving als grijs. De architectuur is vormelijk en minder inspirerend. Toch moet ik zorgen ook daar creatief te blijven. Terwijl ik tegelijk al bijna helemaal leeg ben gedanst.’

Weer of geen weer: de danssolo gaat hoe dan ook door, zo verzekert de maker. ‘Ik ben niet bang voor regen of wind. Ik improviseer juist op de elementen, op de thema’s aarde, water, vuur, lucht en hemel, uit de tai chi. Ik hoop wel dat er mensen langs de kant zullen staan om mij aan te moedigen. Dat helpt om creatief en alert te blijven en te blijven performen.’ 

De aankomst

Eindpunt wordt het speciaal voor het festival aangelegde labyrint op het Vrijthof. Eertijds lag hier een Romeins grafveld. Ruim tien jaar geleden kwamen bij de aanleg van een nieuwe toegang tot de Vrijthofgarage zelfs restanten aan het licht van zeker vijf Romeinse wegen, waarvan de oudste omstreeks het jaar nul gedateerd kan worden. Alle wegen leiden naar het Vrijthof, in dit geval geen verkeerde uitdrukking. ‘Ik wil voor sluitingstijd arriveren. Zodat argeloos winkelend publiek door mijn aankomst wordt verrast.’

Waar Vrouenraets nog niet helemaal uit is: of hij groepen amateurdansers zal betrekken in zijn tocht. ‘Misschien even bij de twee stops. Lokale mensen erbij betrekken is een groot genot. En hun energieke aanmoediging kan ik wel eens hard nodig hebben. Maar het moet geen dansparade worden. Het is en blijft mijn tocht naar mijn binnenste zelf. Ik wil ontdekken wie ik ben zonder ballast.’ 

Joost Vrouenraets groeide op in Bekkerveld in Heerlen en studeerde dans aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. In Zwitserland vervolgde hij zijn dansstudie aan de École-Atelier Rudra Béjart. Van daaruit sloot hij zich aan bij het beroemde gezelschap van de choreografische legende Maurice Béjart. Tot eind 2005 toerde hij daarmee de wereld rond, tot hij besloot met Maïté Guérin in Heerlen een eigen gezelschap op te richten: GOTRA Ballet. Onder deze naam heeft Vrouenraets in tien jaar tijd talloze producties gemaakt, zoals 5MB, Locked-In en de trilogie Charlie Goes Home. In 2008 won hij de Inspiratieprijs van het Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg en in 2012 de Prijs voor Aanstormend Talent van de Nederlandse Dansdagen. Voor de komende editie van de Nederlandse Dansdagen doet Vrouenraets begin oktober een soloperformance van acht uur in de Jan van Eyck Academie, geïnspireerd op de tocht die hij aflegt tijdens KOKORO.

 

buitentemperatuur

9.4°c

twitter

Tweet mee: #DieVanHeerlen